Emar (MR) nedir, nasıl çekilir? Manyetik rezonans ne işe yarar?

Emar (MR) nedir, nasıl çekilir? Manyetik rezonans ne işe yarar?

Emar (MR), dokuların, organların ve iskelet sisteminin detaylı incelemesini sağlayan tıbbi bir görüntüleme tekniğidir.
Manyetik rezonans görüntüleme tarayıcıları, güçlü bir manyetik alan ve radyo dalgaları kullanarak insan anatomisinin oldukça ayrıntılı iki ve üç boyutlu görüntülerini üretir. Yaygın olarak beyin, omurga, eklem ve karın bölgesindeki hastalıkların teşhis, tanı ve tedavisinde kullanılan bir tetkiktir. Diğer görüntüleme tekniklerine kıyasla en büyük avantajı, iyonlaştırıcı radyasyon kullanmamasıdır. Emar, özellikle nöroloji ve beyin araştırmalarında devrim yaratan bir teknoloji olarak değerlendirilir.

 

Emar (MR) nedir?

Manyetik rezonans görüntüleme (MRG), manyetik alan ve bilgisayar üretimi radyo dalgaları kullanarak vücuttaki organ ve dokuların enine kesit görüntülerini üretir. Röntgen ve bilgisayarlı tomografi veya ultrason ile görüntülenemeyen vücut kısımlarının yüksek çözünürlüklü görüntülerini oluşturur. Emar makinelerinin çoğu iki ucu açık bir tüp şekline sahip mıknatıslardır.

Manyetik rezonans görüntüsünü oluşturan sinyal, temel olarak vücuttaki yağ ve su moleküllerindeki çekirdeklerden gelir. Tarama sırasında manyetik alan veya radyo dalgaları hissedilmez, işlemin kendisi ağrısızdır.

MR makinesi nedir?

Geleneksel bir MR ünitesi, dairesel bir mıknatısla çevrili büyük bir silindir şeklindedir. Mıknatısın ortasına doğru kayan bir masası bulunur. Bazı hastanelerde yanları açık MR cihazı da bulunabilir. MR cihazının ürettiği manyetik alan, vücuttaki su molekülü çekirdeklerini (protonlar) geçici olarak yeniden düzenleyerek görüntü üretir.

Su moleküllerini oluşturan her hidrojen atomunun merkezinde proton adı verilen daha küçük bir parçacık bulunur. Protonlar minik mıknatıslar gibidir ve manyetik alanlara karşı çok hassastırlar. Manyetik rezonans tarayıcısı, çok güçlü bir manyetik alan uygulayarak protonları geçici olarak yeniden hizalar. Manyetik alan kapatıldığında, protonlar kademeli olarak kendi normal hizalarına dönerler. Bu geri dönüş esnasında, protonlar, tarayıcıdaki alıcılar tarafından ölçülen ve görüntüye dönüştürülen bir radyo sinyali üretirler.

Bu sinyaller, protonların vücuttaki yeri hakkında bilgi verir. Ayrıca vücuttaki çeşitli doku tipleri arasında ayrım yapmaya da yardımcı olurlar, çünkü farklı doku tiplerindeki protonlar farklı hızlarda hizaya girer ve farklı sinyaller üretir. Bu işlem, dokularda kimyasal değişikliklere neden olmaz. Tarayıcı ayarları, farklı vücut dokuları arasında bir kontrast oluşturmak üzere ayarlanabilir. Farklı açılardan görüntülenebilecek 3 boyutlu görüntüler üretmek için taramada ek manyetik alanlar kullanılabilir.

Manyetik rezonans spektroskopisi nedir?

Manyetik Rezonans Spektroskopi (MR Spektroskopi – Emar Spektroskopi – MRS), özel bir MR çekim tekniğidir. Beyinde saptanan lezyonların biyokimyasal değişikliklerini ölçen ve kesin tanısal değer veren ileri bir MR uygulamasıdır.

Normal beyin ile anormal beyin dokusu arasında karşılaştırma yaparak beyinde tümör olup olmadığını gösterir ve tümörün kimyasal yapısı hakkında ayrıntılı bir harita çıkarır.

 

Emar (MR) ne işe yarar, neden çekilir?

MR sonuçları, teşhise, tedavileri planlamaya ve önceki tedavinin ne kadar etkili olduğunu değerlendirmeye yardımcı olur. MR taraması, normal röntgen ve bilgisayarlı tomografilerden (BT) çok daha net bir görüntü oluşturur. Özellikle:

• Beyin ve omurilik
• Kemikler ve eklemler
• Memeler
• Kalp ve kan damarları
• Karaciğer, rahim veya prostat bezi gibi iç organların görüntülenmesinde kullanılır.

 

Emar (MR) hangi hastalıkların teşhisinde kullanılır?

Beyin MR görüntüleme

Beynin çok ayrıntılı resimlerini oluşturur ve baş ağrısı, nöbet, halsizlik ve işitme kaybı gibi sorunları incelemek için yaygın olarak kullanılır. BT taramasında görülen anormallikleri daha detaylı değerlendirmek için de kullanılabilir. Manyetik rezonans, beyindeki beyaz madde ile gri madde arasında ayrım yapabilir, ayrıca anevrizma ve tümörleri teşhis etmek için kullanılabilir.

MR radyasyon kullanmadığından, özellikle beyinde tanı veya tedavi için sıklıkla görüntüleme gerektiğinde, tercih edilen bir yöntemdir. Bununla birlikte, Manyetik rezonans görüntüleme, röntgen veya BT taramasından daha maliyetlidir.

Omurga MR

En sık boyun, kol, sırt ve /veya bacak ağrısı olan kişilerde fıtıklaşmış bir disk veya omurilikte daralma (spinal stenoz) teşhisinde kullanılır. Ayrıca, önceden sırt ameliyatı öyküsü olan kişilerde tekrarlayan bel fıtığı (Disk Hernisi) teşhisi için en uygun tetkiktir.

Kemik ve eklem MR

Neredeyse tüm kemikleri, eklemleri ve yumuşak dokuları kontrol etmek için kullanılabilir. MR, zarar görmüş tendonların, bağların, kasların, kıkırdakların ve kemiklerin teşhisinde kullanılabilir. Aynı zamanda enfeksiyon ve kitle aramak için de uygundur.

Karın MR

Ultrason veya BT taraması gibi başka bir testte görülen anormalliklere spesifik olarak bakmak için sıklıkla kullanılır. Karın MR’ı ile karaciğer ve safra kanalları, böbrekler, dalak, pankreas, uterus, yumurtalıklar, prostat gibi birçok organın tümör veya diğer anormalliklerini kontrol edebilir.

Kadınlar için pelvik MR

Yumurtalıklara ve uterusa ayrıntılı bir bakış sağlar ve sıklıkla ultrasonda görülen bir anormalliği takip etmek için, ayrıca, rahim kanserinin yayılımını değerlendirmek için kullanılır. Erkekler için, bazen prostat kanseri teşhisinin kontrolünde pelvik MR’dan yararlanılır. Pelvik MR ile pelvis kemiklerine ve kaslarına da bakılabilir.

 

Emar (MR) nasıl çekilir?

• Emar çekimine her iki ucu açık olan MR cihazının içine doğru kayan hareketli bir masaya uzanılır.
• Hastayı başka bir odadan izleyen bir teknoloji uzmanı işlemi gerçekleştirir. Uzman ile mikrofonla konuşulabilir.
• Çoğu kişi tetkiki zorlanmadan tamamlar. Kapalı alan korkusu (klostrofobisi) olan kişilere sakinleştirici bir ilaç verilebilir.
• İşlem ağrısızdır. MR çektiren kişiler manyetik alanı veya radyo dalgalarını hissetmez.
• MR taraması sırasında, mıknatısın iç kısmı tekrarlayan çekme, çarpma ve benzeri sesler üretir. Gürültüyü engellemek üzere kulak tıkaçları veya müzikten yararlanılabilir.
• En kısa Manyetik rezonans taraması 15 dakika sürer. 1 saatten daha uzun süren MR taramaları da vardır.
• MR sırasında görüntüleri bulanıklaştırmamak için hareketsiz durmak gerekir.
• Fonksiyonel MR sırasında, beynin bu hareketleri kontrol eden kısımlarını kontrol etmek için hastanın başparmağını diğer parmaklarına değdirmesi, bazı basit soruları yanıtlaması istenebilir.
• Tarama işleminden çıkanlar, sakinleştirici kullanmadıysa, normal faaliyetlerine devam edebilir.

İlaçlı emar nasıl çekilir?

• Çekim yapılan bölgenin daha detaylı bir görüntüsünü elde etmek için doktor yönlendirmesiyle emar taraması için kontrast (boyar) madde kullanılabilir. Bunun için genellikle damar içine gadolinyum adı verilen madde enjekte edilir.
• Kontrast madde dolaşım sistemi sayesinde dokulara yayılır ve dokuların daha net görüntülerinin elde edilmesini sağlar.
• İlaçlı Manyetik rezonans çekiminin hazırlık ve çekim süresi normal bir MR’a göre daha uzundur.
• İlaçlı emar çekiminin ardından kontrast maddenin vücuttan atılması için bolca su içmek gerekir. Madde idrar yoluyla vücuttan atılır.

Gadolinyum nadiren alerjik reaksiyonlara neden olur. Bazen kullanılan madde bulantı, deri döküntüsü, baş ağrısı gibi yan etkilere neden olur. Bu yan etkiler genellikle hafif ve kısa sürelidir. Ancak böbrek hastalığı olanlarda böbreklerin ne kadar iyi çalıştığı ve taramaya devam etmenin güvenli olup olmadığı yapılacak kan testiyle belirlenebilir.

Alerjik reaksiyon öyküsü, kanama ya da pıhtılaşması sorunları olan hastalar Enjeksiyondan önce doktorlarına mutlaka bilgi vermelidir.

 

Emar (MR) çekimi öncesi yapılması gerekenler

MR çektirmeden önce, doktora bildirilmesi gereken durumlar:

• Böbrek veya karaciğer hastalığı gibi sağlık problemleri,
• Son zamanlarda geçirilen bir ameliyat,
• Yiyeceklere veya ilaçlara alerji veya astım,
• Hamilelik veya hamile olma ihtimali veya anne emziriyorsa, özellikle de işlem sırasında kontrast madde alınacaksa,
• Vücutta metal tabanlı cihazların varlığı.

MR güçlü mıknatıslar kullandığı için, vücuttaki metallerin varlığı, mıknatısa çekildiğinde tehlike oluşturabilir. Mıknatıstan etkilenmese bile, metal nesneler Manyetik rezonans görüntüsünü bozabilir. Bir MR’dan önce, vücudunuzda metal veya elektronik cihaz olup olmadığını içeren bir anket doldurmanız ya da doktorunuzu veya teknik uzmanı bilgilendirmeniz gerekir.

Kullanılacak MR cihazı güvenli olarak onaylanmadıkça MR’a girmeyi engelleyen metal bazlı cihazlar şunlardır:

• Metalik eklem protezleri
• Yapay kalp kapakçıkları
• İmplante edilebilir bir kalp defibrilatörü
• İmplante edilmiş ilaç infüzyon pompaları
• İmplante edilmiş sinir stimülatörleri
• Bir kalp pili
• Metal klipsler
• Metal pimler, vidalar, plakalar, stentler veya cerrahi zımbalar
• Koklear implantlar
• Bir mermi, şarapnel veya herhangi bir metal parçası türü
• Rahim içi cihaz
• Dövmeleriniz veya kalıcı makyajınız varsa, doktorunuza MRG’nizi etkileyip etkilemeyeceklerini sorun. Bazı koyu renk mürekkepler metal içerir.

Tetkik günü, bedeni sıkan veya metal bağlantı parçaları bulunmayan bol, rahat kıyafetler giyilmelidir. Test sırasında kendi kıyafetlerin çıkarılması ve bir önlük giyilmesi gerekebilir. Tarama için hazırlık gerekmez. Bunun tek istisnası, safra kanallarının özel bir taraması olan manyetik rezonans kolanjiopankreatografidir (MRCP). Bu durumda testten önce 2-3 saat yemek yemeye veya içmeye izin verilmez.

MR odasına, cep telefonu, madeni para, takma dişler, gözlük, işitme cihazları, anahtarlar, takı, saat, saç tokaları, balenli sütyen, peruk, metal parçaları içeren kozmetikler ile girilmez.

Emar (MR) türleri

Birçok MR türü vardır, ancak Difüzyon Ağırlıklı MR ve Fonksiyonel MR (fMR) en yaygın kullanılan iki tanesidir.

Difüzyon Ağırlıklı MR

Bu MR türü, özellikle tümörlerin karakterini tespit etmede ve akut beyin iskemisinin teşhisinde sıklıkla kullanılır.

Fonksiyonel MR (fMR)

Beynin anatomisini incelemek ve beynin hangi kısımlarının kritik fonksiyonları yerine getirdiğini ve çeşitli bilişsel görevler sırasında beynin hangi alanlarının aktif olduğunu (daha fazla oksijen tükettiğini) belirlemek için kullanılır. Kafa travmasından veya Alzheimer hastalığı gibi bozukluklardan gelen hasarı değerlendirmek için de kullanılabilir.

Perfüzyon Ağırlıklı MR (PA–MR)

Perfüzyon görüntüleme, kontrast madde kullanılarak yapılan dinamik bir incelemedir ve inme, beyin tümörleri, serebral patolojilerin tanı ve tedavi takiplerinde kullanılır.

MR Anjiografi

Manyetik rezonans anjiyografi (MRA) kan damarlarını görüntüler. Sıklıkla boyundaki ve beyindeki kan damarlarının daralma veya genişleme alanlarının incelenmesinde kullanılır. Karında, böbreklere kan sağlayan arterler, ayrıca kol ve bacaklardaki damarların da görüntülenmesi mümkündür.

Kalp ve Damar Sistemi Emarı

Kalp veya kan damarlarına odaklanan MR şunları değerlendirebilir:

• Kalbin odalarının büyüklüğü ve fonksiyonları
• Kalbin duvarlarının kalınlığı ve hareketi
• Kalp krizi veya kalp hastalığından kaynaklanan hasarın yaygınlığı
• Aorttaki anevrizmalar veya diseksiyonlar gibi yapısal problemler
• Kan damarlarında iltihaplanma veya tıkanma

Vücut Emarı (MR)

Baştan ayağa uygulanan bir MR taramasıdır.  Vücuttaki kanserleri, enfeksiyonları ve tıkanıklıkları aramak için kullanılır. Yaklaşık 45 dakika süren bu taramaya önce beyinden başlanır. Ardından sırayla boyun ve akciğer ile göğüs kafesi, karaciğer, pankreas, böbrek, böbrek üstü bezi, karın içi diğer organlar, mesane, erkeklerde prostat, testis, kadınlarda rahim taranır. Ayrıca bacak kemikleri ve kasları da aynı seansta diz altına kadar incelenir.

Meme Emarı (MR)

MR meme kanserini tespit etmek için, özellikle yoğun meme dokusu olan veya hastalık riski yüksek olan kadınlarda, mamografi ile birlikte kullanılabilir. Meme kanserinin teşhisi, tedavisi ve takibi için ve memeye takılan implantların durumunu görmek için kullanılabilir.

Prostat MR

Prostat kanserinin görüntülemesinde uygulanan 3 Tesla Multiparametrik MR inceleme, şu an yaygın olarak erken prostat kanseri tanısında, biyopsi yapılacak yerin doğru ve kesin tespitinde kullanılır. Prostat kanseri, apsesi, büyümesi, doğuştan gelen anormalliklerin ve prostat ameliyatı sonrası komplikasyonların değerlendirilmesinde yararlanılır.

Kas İskelet Sistemi MR

Yırtık kıkırdak veya ligamentler gibi travmatik veya tekrarlayan yaralanmaların neden olduğu eklem anormalliklerini, omurgadaki disk anormalliklerini, kemik enfeksiyonlarını, kemik ve yumuşak doku tümörlerini değerlendirmede yardımcı olan MR türüdür.

Beyin ve Omurilik MR

MR, beyin ve omuriliğin en sık kullanılan görüntüleme testidir. Genellikle:

• Serebral damarların anevrizmaları
• Göz ve iç kulak hastalıkları
• Çoklu skleroz
• Omurilik bozuklukları
• İnme
• Tümörler
• Travma nedeniyle oluşan beyin hasarının teşhisine yardımcı olmak için yapılır.

Açık MR

Açık MR, klostrofobik, obez ve pediatrik hastalar için kullanılır. Geleneksel MR tarayıcılarından farklı olarak açık MR vücudu tamamen çevrelemez. İki veya üç tarafı açıktır. Açık MR, daha rahat, daha az sınırlayıcı bir ortam ve daha düşük gürültü seviyesi sunarak tetkiki daha az stresli hale getirir.

Emar (MR) sonuçları

Radyolog, taramadaki görüntüleri analiz edip sonuçlarını yorumlar ve bulguları doktora rapor eder. Doktorun ne kadar çabuk rapor alacağı çalışmanın yapıldığı görüntüleme merkezine bağlıdır. Doktorunuz önemli bulguları ve sonraki adımları hastasıyla görüşecektir.

Emar (MR) zararları

• Gürültü:Genel olarak tıklama ve bip sesi olarak adlandırılan yüksek ses, belirli MR tarayıcılarında 120 desibele kadar çıkan ses yoğunluğu, özel kulak koruması gerektirir
• Sinir Uyarımı:MR’da hızla değişen alanlardan kaynaklanan seğirme hissi oluşabilir.
• Kontrast maddeler:Diyaliz gerektiren ciddi böbrek yetmezliği olan hastalar, gadolinyum içeren bazı maddelerin kullanımıyla bağlantılı olabilecek, nefrojenik sistemik fibrozis adı verilen nadir ancak ciddi bir hastalık riskini taşıyabilir.
• Gebelik:Fetus üzerinde hiçbir etki gösterilmese de fetusun organları oluşurken özellikle gebeliğin ilk üç ayında MR taramalarından kaçınılması önerilir.
• Klostrofobi (Kapalı yer korkusu):Hafif klostrofobisi olan kişiler, cihazın içindeki uzun tarama sürelerine tahammül etmekte zorlanabilirler. Cihaz ve sürece aşina olmak, görselleştirme teknikleri, sakinleştiriciler ve anestezi MR için kullanılan rahatlama yöntemleridir. Ek olarak müzik dinlemek veya video, film izlemek, gözlerin kapatılması, örtülmesi ve hastanın eline bir panik butonu verilmesi tarama sırasında klostrofobik kişilere yardımcı olan yöntemlerdir.

Kaynak: https://www.medikalakademi.com.tr/